استرس یک عکس العمل طبیعی در برابر برخی اتفاقات و کارها است؛ ولی اگر دلشوره و ناراحتی تداوم داشته باشد به استرس مزمن تبدیل میشود که روی سلامت فیزیکی و روحی فرد تاثیر منفی خواهد داشت. برخی نکات برای کنترل و درمان استرس شامل ورزش کردن، ایجاد اولویت در مسئولیت‌ها، ارتباط با دوستان و شرکت کردن در جلسات مشاوره فردی است که در این مقاله بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم.
استرس چیست؟
استرس یک واکنش عادی به شرایط سخت زندگی و چالش‌های روزمره است. زمانی که با مشکلات زندگی مواجه می‌شوید، بدن یک واکنش فیزیکی و روحی به شما می‌دهد که به آن استرس می‌گویند. این واکنش برای وفق دادن شما به شرایط جدید ایجاد میشود. در کل این واکنشی خوب است که افراد را به تلاش و هوشیاری وادار می‌کند. برای مثال، اگر امتحان مهمی دارید، دلشوره و دلهره ایجاد شده به شما قابلیت تمرکز بیشتر می‌دهد و باعث میشود که بهتر مطالب درسی را متوجه شوید.
زمانی استرس خطرناک میشود که در بازه طولانی ادامه داشته باشد و آرامش خاطر را از شما سلب کند. در این مواقع بهترین درمان استرس، مراجعه به مشاور صحبت کردن در مورد مشکلات است تا با کمک مشاور راه‌حل را پیدا کنید.
علل
آشنایی با عواملی که باعث آشفتگی روحی می‌شوند تشخیص بیماری را آسان‌تر کرده و درمان استرس را ممکن می‌کند. متداولترین علت‌هایی که باعث آن می‌شوند را در ادامه مطرح کردیم.
- استرس در ازدواج‌های ناسالم
- تراما یا اتفاق ناگوار گذشته
- استرس در فضای کاری
- طلاق
- ترس از جرایم
- مشکلات یا دعوا با همسایه
- سقط جنین
- حاملگی
- استرس بعد از به دنیا آوردن فرزند
- تغییر مکان
- تصادفات شدید
- امتحانات درسی
- جنگ یا ترس از جنگ
- استرس به علت فشار اقتصادی
استرس یک محرک بوده و برای بقای بشریت نیاز است. این یک مکانیزم دفاعی بوده و با ایجاد دلهره، روش و زمان درست برای مقابله با چالش‌های روزمره را برای شما ایجاد می‌کند. ولی، وقتی تنش‌ها خیلی راحت ایجاد شود و یا بیش از یک ماه ادامه داشته باشد، به بدن و روحیه فرد آسیب جدی وارد می‌کند.
انواع استرس
سازمان ملی سلامت روحیه آمریکا استرس را بر اساس اصول روانشناسی بالینی به دو نوع تقسیم بندی می‌کند: استرس حاد یا ناگهانی و استرس مزمن که نحوه یا نیاز درمان هر کدام با هم متفاوت است.
استرس حاد، ناگهانی یا کوتاه مدت
این نوع استرس کوتاه مدت بوده و شایع‌ترین حالت آن است. استرس حاد زمانی رخ می‌دهد که فشار یک رویداد یا انجام کار چالش برانگیز دغدغه فکری شما شود.
برای مثال، فردی که به زودی باید امتحان مهمی بدهد قبل از آزمون خود، دچار دلشوره میشود و بعد از امتحان متوجه میشود که تمام پریشانی‌های قبلی فروکش کرده است. استرس حاد و کوتاه مدت معمولا یک راه‌حل مشخص دارد که پس از پایان آن از بین می‌رود.
استرس حاد یا کوتاه مدت به اندازه همتای مزمن آن به بدن و روحیه فرد آسیب نمی‌رساند. مشکلات کوتاه مدت شامل تنش، مشکلات شکم و مقداری نگرانی است.
البته، فشار مکرر در یک بازه زمانی بلند مدت احتمال دچار تبدیل شدن ناآرامی به یک مشکل مزمن را دارد. برای همین، حواستان به حس خود باشد و در صورت طولانی شدن مشکلات به یک مشاور مراجعه کنید.
استرس مزمن
دلهره‌ای که هم در بازه زمانی طولانی مدت باقی بماند، هم دلیل خاصی نداشته باشد استرس مزمن است. این عارضه یک مشکل جدی است که ممکن است باعث بیماری‌های مختلف شود.
شرایط سخت مالی، مشکلات خانوادگی و ازدواج ناموفق همه می‌توانند بانی استرس مزمن شوند. اتفاقات ناگوار در دوران کودکی بزرگترین منبع استرس مزمن هستند چون پیدا کردن راه‌حل برای کودکان دشوار بوده و درمان صدمه‌های روحی برای آن‌ها مشکل‌تر است.
استرس مزمن قابلیت برگشت هورمون‌های بدن به حالت نرمال را می‌گیرد، که باعث میشود به عضوهای بدن آسیب وارد شود و بیماری‌های مختلفی ایجاد شود.
استرس مزمن و همیشگی خطر ابتلا به دیابت، فشار خون و مشکلات قلبی را زیاد می‌کند. افسردگی، اضطراب و دیگر مشکلات ذهنی مانند اختلال استرس بعد از سانحه برخی از عوارض این بیماری هستند.
استرس مزمن بعد از مدتی نامحسوس شده و بخشی از شخصیت بیمار میشود. این افراد باور دارند که زندگی معنای خودش را از دست داده و بی معنی شده است. کسانی که دچار این عارضه شده‌اند در معرض خطر حملات شدید روحی هستند و ممکن است به خودکشی، اقدامات خشونت‌آمیز و سکته مغزی یا قلبی ختم شود.
علائم متداول پنیک و استرس
برخی مواقع استرس روی سیستم کنترل ضربان قلب تاثیر می‌گذارد، دید را تار کرده و سیستم دفاعی بدن را فعال می‌کند. وقتی این شرایط در بازه زمانی طولانی مدت ادامه پیدا کنند، بدن آسیب‌های شدید می‌بیند و روحیه فرد کاملا متحول میشود.
علائم فیزیکی آن شامل موارد زیر است:
- درد و ناراحتی فیزیکی
- درد در سینه و ضربان قلب بالا
- خستگی و اختلالات خواب
- سرگیجه، سردرد یا لرزش
- فشار خون بالا
- تنش‌های عضلانی
- قفل شدن فک
- مشکلات هضم غذا و دل درد
- ناتوانی جنسی
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
این بیماری مشکلات روحی روانی زیر را همراه دارد:
- اضطراب
- عصبانیت ناگهانی
- افسردگی
- حملات عصبی
- احساس پوچی
- مشکلات مکالمه با دیگران
بیشتر مواقع، کسانی که استرس مزمن دارند با روش‌های اشتباه و ناسالم سعی می‌کنند عوارض آن را کنترل کنند. در ادامه متداول ترین واکنش‌های غلط برای رفع آن را بیان کردیم.
- اعتیاد به مشروبات الکلی
- قمار
- پرخوری یا اختلالات تغذیه
- مشارکت در روابط جنسی نامناسب
- خرید لباس، کفش یا کیف زیاد از حد
- مرور بیش از در اینترنت
- سیگار کشیدن
- استفاده از مواد مخدر
درمان خودسرانه آن عوارض زیادی را به همراه خواهد داشت. برای درمان استرس حتما به یک متخصص مراجعه کنید. دکتر حامد توکلی متخصص و سایکوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند. در جلسات شما با دکتر حامد توکلی، دکتر تمام عوامل و دلایل دلهره و پریشانی شما را شناسایی می‌کند تا با راهنمایی ایشان شرایط روحی و روانی خود را کنترل کنید.
تاثیرات استرس روی انسان
روی بدن |
در روحیه |
در رفتار |
| سردرد | اضطراب | واکنش زیاد یا کم در برابر مشکلات |
|
تنش عضلات |
بی قراری |
عصبانیت بی دلیل |
|
درد سینه |
بی انگیزگی و تمرکز پایین |
استفاده از مواد مخدر |
| خستگی |
سختی در یادآوری |
استفاده از دخانیات |
|
تغییر در میل جنسی |
احساس غرق شدن در مشکلات |
دوری از دوستان و خانواده |
|
درد شکم |
عصبانیت |
کاهش تحرک و ورزش |
| اختلالات خواب |
ناراحتی و افسردگی |
|
| مریضی زودرس | حس پوچی |
تشخیص استرس شدید
معمولاً یک متخصص روانشناسی این بیماری را با مطرح کردن سوالات در مورد زندگی و یافتن علائمی متداول این بیماری تشخیص می‌دهد. تشخیص این بیماری باید توسط دکتر انجام شود چون چندین بیماری مختلف وجود دارند که علائم یکسانی دارند. دکتر با سوال پرسیدن و مشاهده رفتار فرد استرس حاد یا مزمن را تشخیص می‌دهد.
بهترین راه برای تشخیص و درمان استرس صحبت رو در رو با روانشناس در مشاوره فردی است.
استراتژی های کنترل و درمان استرس
راهی برای اجتناب از استرس وجود ندارد و در طول زندگی همه ما به آن دچار خواهیم شد! ولی استراتژی‌هایی وجود دارد که به کمک آن‌ها، می‌توانید از شدت گرفتن آن جلوگیری کرده و خودتان مقاوم‌تر کنید.
- هر موقع که احساس کردید پریشان هستید یا دلشوره دارید کمی ورزش کنید. حتی یک پیاده‌روی هم روی روحیه شما تاثیر مثبتی خواهد داشت.
- قبل از خواب به جای فکر کردن به کارهای تمام نشده؛ روی کارهایی که تمام کردید تمرکز کنید.
- برای خودتان هدف‌های روزانه، هفتگی و ماهانه درست کنید. برنامه منظم، در بلند مدت، به کنترل وظایف و مسئولیت پذیری شما کمک می‌کند.
- با یک مشاور صحبت کنید و هر گونه نگرانی که تجربه کردید را با او به اشتراک بگذارید.
به گفته متخصصان، فقط مصرف قرص بهترین روش درمانی نیست. قرص زمانی تجویز میشود که فرد در مقابل دیگر بیماری‌های روحی و فیزیکی ضعیف شده و کارهای روزمره را برایتان سخت باشد. در این صورت بهترین قرص برای استرس، قرص‌های ضد افسردگی، آرام بخش و مهار کننده‌های باز جذب سراتونین هستند. این داروها علائم بیماری کاهش داده تا به مشاور فرصتی برای درمان استرس شدید بدهد.
یادتان این داروها خطرات و عوارض خودشان را به همراه دارند و فقط دلشوره و پریشانی را مخفی می‌کنند. برای همین، این داروها باید در کنار جلسات مشاوره انجام شده و زیر نظر روانپزشک مصرف شود. برای مثال، قرص‌های ضد افسردگی می‌توانند برخی مشکلات ناشی از آن مانند کاهش میل جنسی را بیشتر کنند. قبل از مصرف حتما به دستورات روانپزشک یا به برچسب روی دارو توجه کنید.
پیشنهاد ما: گاها پیش می‌آيد که علت استرس از سمت تنش‌های خانوادگی یا مشکلات با پارتنر و همسر باشد. پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که شرایط آن را دارید، درخواست جلسات گروهی مشاوره خانواده یا زوج درمانی کنید.
روش های جلوگیری از استرس
برخی عادت‌های مثبت از شدت گرفتن آشفتگی جلوگیری کرده و قابلیت تحمل شما را بالا می‌برند. برخی از این عادت‌های مناسب شامل موارد زیر هستند.
- مدیتیشن، یوگا، تای چی و ورزش‌های هوازی باعث آرامش بیشتر شما میشود. اپلیکیشن‌های مختلفی وجود دارند که به صورت رایگان یوگا و ورزش‌های مناسب را به شما آموزش می‌دهند. برخی اپ‌های رایگان یوگا و ورزش:
- Yoga for Beginners Mind + Body
- Nike Training Club
- MyFitnessPal
- تغذیه مناسب یکی از اصول اولیه داشتن بدن و روحیه سالم است.
- تلاش کنید هر شب حداقل ۷ ساعت بخوابید.
- مثبت اندیشی کنید و شاکر تمام نقاط مثبت زندگی یا روز خود باشید.
- برخی از مسائل خارج از کنترل را بپذیرد. راهی برای رها کردن نگرانی‌هایی که هیچ کنترلی در آن‌ها ندارید پیدا کنید.
- بعضی وقت‌ها باید به برخی درخواست‌ها و مسئولیت‌ها نه بگوید تا فشارهای کاری کم‌تر شود.
- ارتباط خود را با افرادی شما را آرام می‌کنند، در کنارشان شاد هستید و شما را دوست دارند حفظ کنید. دوستان، خانواده یا همسایه خوب به حرف‌های شما گوش می‌دهد و باری از دوش شما برمی‌دارند تا درمان استرس آسان‌تر شود.
درمان استرس با کمک متخصص
پیدا نکردن درمان برای استرس‌های شدید می‌تواند موجب بروز حملات پنیک غیرمنتظره شود. اگر با بروز استرس دچار تپش قلب، از دست دادن تمرکز و حواس و علائم جدی دیگری می‌شوید، بهتر است به یک دکتر روانشناس در تهران مراجعه کنید. اگر هم شرایط مراجعه حضوری را ندارید، می‌توانید از طریق واتساپ یا گوگل میت و حتی به صورت ویس و چت جلسات مشاوره روانشناسی آنلاین داشته باشید. برای اطلاع از روند برگزاری جلسات با شخص دکتر توکلی، به واتسپ پیام بدهید.
هر وقت که احساس کردید در استرس غرق شده‌اید و کاری از دستتان بر نمی‌آید یا از مواد مخدر، الکل یا دخانیات برای مهار علائم آن استفاده می‌کنید یا فکر آسیب به خود دارید، به یک مشاور مراجعه کنید. بله، این یک حس کاملا طبیعی و مفید برای بدن است. ولی درست مثل هر چیز، مقدار زیاد آن باعث فشار روحی و آسیب‌های فیزیکی میشود.
برای استرس چه زمان به دکتر مراجعه کنم؟
آیا استرس حسی طبیعی است؟
