اختلال اضطراب پس از سانحه یا PTSD یک بیماری عصبی است که به علت تجربه اتفاقات یا شرایط ناگوار و وحشتناک در طول زندگی اتفاق می‌افتد. علائم این بیماری شامل کابوس، یادآوری غیر اختیاری اتفاقات، اضطراب شدید و تفکرات غیرقابل‌کنترل است.
کسانی که از حادثه‌ی وحشتناک جان سالم به درمی‌برند، احتمالاً تا مدتی نمی‌توانند با شرایط زندگی خود کنار بیایند و دوباره با زندگی معمولی سازگار شوند. این‌یک واکنش طبیعی است که با مراقبت درست، صحبت با دوستان، مدیتیشن و گذشت زمان از بین می‌رود؛ ولی اگر این علائم بعد از مدتی تشدید شدند یا از بین نروند به اختلال اضطرابی بعد از سانحه تبدیل می‌شوند.
درمان اختلال اضطراب پس از سانحه به شرایط و شدت بیماری بستگی دارد. مشاوره روانشناسی و داروهای تجویز شده توسط پزشک، درمان‌های معمول این بیماری هستند. برای اطلاعات بیشتر درمورد علائم و روش درمان این عارضه مقاله زیر از دکتر حامد توکلی را مطالعه فرمایید.
علائم اختلال اضطراب پس از سانحه
این بیماری معمولاً بعد از یک ماه علائم خود را نشان می‌دهد، ولی برخی مواقع ممکن است اولین علائم بعد از یک سال نیز ایجاد شود. این عارضه در روابط بین فردی، خانوادگی و حرفه‌ای فرد تاثیر می‌گذارد و در برخی موارد انجام فعالیت‌های روزمره را غیرممکن می‌کند.
علائم PSTD چهار دسته مختلف دارد که شامل: خاطرات هولناک، خاطرات سرزده، تغییر در رفتار، اجتناب و واکنش‌های شدید احساسی می‌شود. این علائم در هر فرد متغیر بوده و به شرایط فرد بستگی دارد.
خاطرات ناخواسته
علائم خطرات ناخواسته به‌صورت زیر است:
- خاطرات ناراحت‌کننده مکرر و ناخواسته از رویدادی باعث آسیب روانی و فیزیکی شده.
- یادآوری دوباره از اتفاق افتاده.
- مشکلات خواب و کابوس‌های شدید در رابط حادثه.
- واکنش‌های شدید روحی و فیزیکی به شرایطی که شبیه به سانحه هستند.
اجتناب کردن
یکی از علائم کلیدی اضطراب پس از سانحه گوشه‌گیری و دوری از دیگران است که به‌صورت زیر بوده:
- تلاش برای فکر نکردن از رویدادهای وحشتناک و آسیب‌زا.
- دوری و اجتناب از مکان‌هایی که سانحه را به یاد می‌آورد.
- مشکل در صحبت کردن.
- احساس دوری، تنهایی و ناتوانی برقرار کردن رابطه عاطفی.
- اعتماد نکردن به دیگران.
تغییرات منفی در فکر و رفتار
کسانی که به استرس پس از سانحه دچار شده‌اند حالت‌ها و رفتارشان منفی‌تر می‌شود و علائم زیر را نشان می‌دهند.
- فکرهای منفی در مورد خود و دیگران دارند
- امیدی به آینده ندارند
- بخشی از اتفاقات ناگواری را فراموش می‌کنند.
- از خانواده و فامیل دور می‌شوند
- لذت از علاقه‌های قدیمی سلب می‌شود
- احساس خوشحالی و رضایت ندارند
- بی‌حسی عاطفی دارند
تغییرات در واکنش فیزیکی و عاطفی
علائم تغییرات در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- به‌راحتی ترسانده و وحشت‌زده می‌شوند
- همیشه آماده بدترین اتفاقات هستند
- رفتارشان مخرب و خطرناک است
- مشکلات خواب یا بی‌خوابی دارند
- نمی‌توانند تمرکز کنند
- پرخاشگری دارند و به‌سرعت عصبی می‌شوند
- احساس گناه یا شرم شدید دارند
نشانه‌های استرس بعد از سانحه در کودکان ۶ ساله یا کوچک‌تر به‌صورت زیر است:
- جنبه‌ای یا بعدی از حادثه را در بازی نمایش می‌دهند
- کابوس‌هایی در مورد حادثه دارند
- شب‌ادراری
- جدا نشدن از یک بزرگ‌سال
درمان نشدن این علائم در کودکان به مشکلات جدی مانند اعتیاد، صدمه زنی خود، رفتار جنسی غیرعادی و اعتمادبه‌نفس پایین ایجاد می‌شود. یکی دیگر از عوارض جدی درمان نشدن اضطراب بعد از حادثه، خودکشی است.
شدت علائم اضطراب بعد از سانحه چقدر است؟
شدت علائم PTSD باگذشت زمان تغییر می‌کند. شما ممکن است در مدت‌زمان طولانی استرس یا دلهره کلی در زندگی داشته باشید یا هر موقع که یادتان بیاید ناراحت شوید. برای مثال، ممکن است صدای اگزوز خودرو باعث تشدید علائم شما شود. کسانی که به آن‌ها تجاوز یا حمله شده ممکن است در ایجاد رابطه عاطفی یا اعتماد کردن به دیگر مشکل داشته باشند.
اگر احساسات یا تفکرات ناراحت‌کننده در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کند یا بیشتر از یک ماه ادامه یابد، به متخصصان مشاوره روانشناسی مراجعه کرده تا از تشدید شدن علائم استرس پس از سانحه جلوگیری کنید.
اضطراب بعد از حادثه چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص اختلال اضطراب پس از سانحه هیچ تست یا آزمایشی وجود ندارد. به‌جای آن متخصص روانشناسی با بعد از صحبت با شما و در نظر گرفتن موارد زیر بیماری را تشخیص می‌دهد.
- علائم شما
- سابقه پزشکی
- سوابق بیماری روحی و عاطفی
- سانحه اتفاق افتاده
ممکن است صحبت کردن در مورد چیزی که شما را اذیت مشکل باشد. اگر به‌تنهایی صحبت کردن با مشاور برای شما سخت است، می‌توانید فردی از خانواده یا دوستان خودتان را نیز به جلسه مشاوره بیاورید.
دوستان و خانواده می‌توانند تغییرات و رفتارهای شما بعد از آسیب را به مشاور اعلام کنند تا تشخیص دقیق‌تر شود. اگر شرایط شما با تغییرات فیزیکی همراه بود، در این صورت، دکتر یک تست فیزیکی و یک تست خون نیز از شما می‌گیرد تا بیماری‌های دیگر که باعث ایجاد اعلام اختلال اضطراب می‌شوند را مشخص کند.
درمان اضطراب بعد از حادثه
طبق گفته‌های موسسه ملی سلامت روان آمریکا، «درمان‌های اصلی اختلال اضطراب بعد از سانحه، شامل داروهای مختلف، مشاوره روانشناسی یا ترکیبی از این دو درمان است». دکتر روانشناس یا مشاور با در نظر گرفتن شرایط روحی و رفتاری شما یک برنامه درمانی ایجاد کرده تا علائم بیماری را کاهش دهد.
ممکن است برخی افراد، مانند کسانی که در رابطه‌های ناسالم یا خشونتی زندگی می‌کنند، به‌طور مکرر آسیب‌های روحی و روانی ببینند. در این موارد، بهترین درمان مواجه‌شدن و خارج کردن خود از شرایط صدمه آور و اضطراب ناشی از آن است.
یکی از مفیدترین درمان‌های علائم این عارضه روحی، حمایت و پشتیبانی خانواده و دوستان است. پس تا جایی که ممکن است با خانواده یا دوستانی که به آن‌ها اعتماد دارید صحبت کنید تا دوره درمانی خود را کاهش دهید.
سایکوتراپی یا مشاوره برای استرس پس از سانحه
مشاوره شامل روش‌ها و تکنیک‌های مختلف می‌شود که به متخصصان روانشناس کمک می‌کند ریشه نگرانی را پیدا کنند، تغییرات، افکار و رویکردهای خطرناک را شناسایی نمایند تا بتوانند راهکارهای درست برای کنترل علائم PTSD به شما نشان دهند.
مشاوران روانشناسی با بهره‌گیری از جدیدترین متدهای درمانی به شما و نزدیکانتان روش‌های برخورد و پشتیبانی از فرد بیمار را می‌دهند.
جلسات مشاوره برای PTSD به‌صورت مشاوره فردی یا مشاوره خانواده انجام می‌شود و معمولاً بین ۶ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. البته در نظر داشته باشید که این بازه زمانی متغیر است و به شرایط و شدت علائم آن بستگی دارد.
یکی از متداول‌ترین روش‌های روانشناسی بالینی برای اضطراب بعد از سانحه، درمان شناختی رفتاری است که شامل روش‌های زیر است.
- در درمان از طریق مواجهه، مشاور به‌تدریج فرد را در محیط استرس‌زا قرار می‌دهد تا در یک مکان امن فرد مواجه مشکلات روحی خود شود.
- بازسازی شناختی به شما کمک می‌کند که حادثه وحشتناک را بهتر متوجه شوید. بعضی مواقع یادآوری اتفاقات ناگوار مشکل است که ممکن است باعث احساس گناه یا خجالت بابت اتفاقی تقصیر شما نبود شود.
- درمان گروهی در مشاوره گروهی افرادی حوادث یک‌شکل برایشان ایجادشده دورهم جمع شده و در مورد اتفاقاتی که برای هر نفر اتفاق صحبت می‌کنند. مشاوره خانوادگی نیز می‌تواند در سختی و روش برخورد با فرد بیمار به خانواده و نزدیکان کمک کند.
این دو روش توسط مشاور انجام می‌شود. یک دکتر روانشناس در تهران تمام جنبه‌های زندگی و شرایط شما را در نظر می‌گیرد تا به‌درستی به درمان شما کمک کند.
داروها و قرص برای استرس پس از سانحه
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، داروهای مهارکننده باز جذب سروتونین یا (SSRI) را به‌عنوان یکی از بهترین داروهای اختلال اضطرابی پس از سانحه معرفی کرده. این داروها برای اضطراب، استرس و افسردگی استفاده‌شده و برای PTSD مناسب است.
این داروها می‌توانند نگرانی، عصبانیت، شرم و ناراحتی شما را تا حدی درمان کنند. مهارکننده باز جذب سروتونین برای مشکلات خواب نیز مناسب است.
یک دسته دیگر از داروهای معمول برای مدیریت اضطراب پس از سانحه، دسته ضد اضطراب‌ها (Anxiolytics) است. این دسته شامل دو نوع اصلی دارو است:
- بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines): این دسته شامل داروهایی مانند آلپرازولام (زاناکس)، دیازپام (والیوم) و کلونازپام (کلونازپام) می‌شود. این داروها به‌طورکلی برای تسکین سریع علائم اضطراب استفاده می‌شوند، اما ممکن است باعث اعتیاد، خواب‌آلودگی و کاهش تمرکز شوند. مصرف این داروها باید تحت نظارت پزشک باشد و به مدت کوتاه زمانی توصیه می‌شود.
- ضد اضطراب‌های غیر بنزودیازپینی (Non-Benzodiazepine Anxiolytics): این دسته شامل داروهایی مانند بوسپیرون (Buspirone) است. این داروها نسبت به بنزودیازپین‌ها کمتر احتمال اعتیاد دارند، اما اثرات ضد اضطرابی آن‌ها کمتر و به‌طورکلی آهسته‌تر از بنزودیازپین‌ها است.
در بیشتر مواقع، داروهای ضد اضطراب و استرس در اوایل درمان و برای مهار کردن علائم اولیه این بیماری تجویز می‌شوند. هنگامی این داروها به‌درستی و در زمان خاصی مصرف شوند، عوارض جانبی نخواهند داشت. مصرف هرگونه قرص ضد اضطراب باید زیر نظر متخصص روانشناس انجام شود.
درمان اختلال پس از سانحه با دکتر توکلی
جناب دکتر حامد توکلی با بیش از 10 سال سابقه در تشخیص اختلالات روانشناختی و درمان آن‌ها بهترین گزینه پیشنهادی ما برای مراجعه است. شما عزیزان می‌توانید در صورت نیاز و در حالی که هر پرسشی داشتید به خط واتسپ تیم پشتیبانی پیام بدهید؛ این تیم در 24 ساعت شبانه‌روز آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.
