طرحواره انزوای اجتماعی به ارتباط شما با دوستان و آشنایان مربوط می‌شود؛ شامل احساس دوری از تمام دنیا و احساس متفاوت بودن. در واقع اولین احساسی که وقتی در تله طرد اجتماعی میفتید خواهید داشت، تنهایی است. به دلیل اینکه احساس مستثنی بودن یا ناخوشایند بودن می‌کنید، خود را از دنیا طرد شده می‌دانید.
بعد از معرفی طرحواره محرومیت هیجانی، در این قسمت از وب سایت دکتر حامد توکلی، به بررسی طرحواره انزوای اجتماعی یا همان تله طرد اجتماعی می‌پردازیم.
طرحواره انزوای اجتماعی چیست؟
اگر دچار چنین طرحواره‌ای هستید، در دوران کودکی توسط سایر هم سن و سالان خود رانده شده‌اید. در جمع گروهی دوستان خود جایی نداشته‌اید. احتمالا ویژگی غیرعادی داشته‌اید که باعث شده به نوعی احساس متفاوت بودن داشته باشید.
به عنوان یک فرد بالغ، اساسا با کناره‌گیری از دیگران، این طرحواره را در زندگی خود حفظ کرده‌اید. شما از بودن در جامعه و دوست‌یابی دوری می‌کنید. احتمالا در کودکی ویژگی خاصی در شما وجود داشته که سایر کودکان آن را نپذیرفته‌اند و به همین دلیل شما را رد کرده‌اند در نتیجه شما از نظر اجتماعی احساس ناخوشایندی داشته‌اید.
تجربه طرد شدن در اجتماع
طرد اجتماعی ابعاد مختلفی دارد. ممکن است آن شخصی باشید که همه سر به سرش می‌گذارند و برای او قلدری می‌کنند. همچنین ممکن است شما فردی بیگانه باشید؛ فردی گوشه‌گیر یا جامعه‌گریز!
طرحواره انزوای اجتماعی باعث می‌شود همیشه در حاشیه باشید؛ یعنی عضو هیچ گروه یا باشگاهی نباشید.
ممکن است شخصی باشید که طرحواره‌اش تا حد زیادی ناپیداست؛ که در این صورت تشخیص آن مشکل است.
علت حس طرد شدن اجتماعی چیست؟
در ادامه دلایلی را می‌بینیم که به خاطر آنها احساس ناخوشایند بودن و متفاوت بودن داشته‌اید:
- نسبت به سایر کودکان احساس کمتر بودن کرده‌اید و دلیل آن برخی ویژگی‌های قابل مشاهده بوده است. (مانند ظاهر، وزن یا لکنت زبان) شما توسط سایر بچه‌ها طرد شده یا تحقیر و سرزنش شده‌اید.
- خانواده شما با همسایه‌ها و سایر افراد نزدیک به شما متفاوت بوده‌اند. (در این صورت می‌توانید از خدمات مشاوره خانواده استفاده کنید.)
- با سایر کودکان، بخصوص کودکان فامیل خود متفاوت بوده‌اید.
- در کودکی منفعل بوده‌اید. آنچه را که از شما انتظار می‌رفته، انجام می‌دادید، اما هرگز خودتان علایق و ترجیحات خود را توسعه نداده‌اید. اکنون نیز تصور می‌کنید که در این معامله چیزی برای رو کردن ندارید.
انزوای اجتماعی در نوجوانان و جوانان
تقریبا هرکسی تا حدی گرفتار طرحواره انزوای اجتماعی است. همه ما بخش مشخصی داریم که ناامن است و ممکن است مورد پذیرش واقع نشود. چه کسی هست که تا حدی طرد اجتماعی را تجربه نکرده باشد؟ اما سوال اینجاست که تا چه اندازه این حس فراگیر و ضربه‌زننده بوده است. هرچه انزوای اجتماعی زودتر آغاز شود، طرحواره نیز قدرتمند‌تر خواهد بود. بسیاری از افراد این طرحواره را در دوران جوانی شکل می‌دهند. جوانی و نوجوانی دورانی است که فشار همسن و سالان به اوج خود می‌رسد. برای برخی از مردم، احساس طرد اجتماعی تا آخر عمر باقی می‌ماند. این افراد اغلب کسانی هستند که طرحواره‌شان در گذشته و در دوران کودکی آغاز شده است. تا جایی که شخص به خاطر می‌آورد، همیشه حس طرد شدن توسط همسن و سالان وجود داشته است.
انزوای اجتماعی در بزرگسالان و سالمندان
به عنوان یک بزرگسال، ممکن است احساس کنید که زشت هستید، از نظر جنسی بی‌میل باشید، جایگاه والایی ندارید، مهارت مکالمه پایینی دارید، خسته‌کننده یا ناکارآمد هستید.
شما دوباره طردشدگی در دوران کودکی خود را تکرار می‌کنید و در موقعیت‌های اجتماعی احساس حقارت می‌کنید. وجود تله یا طرحواره انزوای اجتماعی در یک فرد همیشه واضح و روشن نیست. بسیاری از افرادی که دچار این طرحواره هستند، در ملاقات‌های خصوصی بسیار راحت هستند و از نظر اجتماعی کاملا توانمند‌اند. طرحواره آنها در ملاقات‌های یک نفره خود را نشان نمی‌دهند.
گاهی از دیدن شدت اضطراب و انزوای آنها در مهمانی‌ها، کلاس‌ها، جلسات یا در محیط کار، غافلگیر می‌شوند. این دسته از افراد خصوصیتی همیشگی دارند؛ خصوصیتی که باعث می‌شود همیشه به دنبال جایی و گروهی برای ملحق شدن باشند.
نشانه ها و علائم طرحواره طرد اجتماعی
در این بخش فهرستی از عواملی که طرحواره طرد اجتماعی را تشدید می‌کنند، ارائه می‌دهیم:
- نسبت به دیگران احساس متفاوت بودن و بی‌ارزشی می‌کنید. تفاوت‌ها را بزرگ و شباهت‌ها را کوچک نشان می‌دهید. حتی زمانی که در کنار دیگران هستید نیز احساس تنهایی می‌کنید.
- در محل کار، محور نیستید. سرتان به کار خودتان است. ترفیع نمی‌گیرید یا در پروژه‌ها شرکت نمی‌کنید، چراکه خود را متعلق به گروه نمی‌دانید.
- در جمع احساس اضطراب و خودپسندی می‌کنید. نمی‌توانید آرام بگیرید و خودتان باشید. سعی می‌کنید برای هر جمل بعدی خود برنامه‌ریزی کنید. در صحبت با غریبه‌ها احساس راحتی نمی‌کنید. احساس می‌کنید که هیچ چیز منحصر به فردی برای ارائه ندارید.
- از پیوستن به گروه‌ها و اجتماعات امتناع می‌کنید. تنها با اعضای درجه یک خانواده و دوستان نزدیک خود معاشرت می‌کنید.
- اگر افراد با خانواده شما ملاقات کنند یا در مورد آنها بدانند، احساس خجالت می‌کنید. خانواده خود را از دیگران پنهان می‌کنید.
- برای اینکه در جمع باشید، تظاهر می‌کنید که مانند دیگران هستید. به بیشتر مردم اجازه نمی‌دهید تا آن جنبه خلاف عرف شما را ببینند. اغلب معتقد‌ید اگر دیگران در مورد زندگی شما بدانند، شما را تحقیر یا ترک می‌کنند.
- در مورد ظاهر خود بسیار خجالتی هستید. احساس می‌کنید که به آن اندازه که دیگران می‌گویند جذاب نیستید.
- از موقعیت‌هایی که ممکن است در آنها احمق، کند یا ناشی جلوه کنید دوری می‌کنید.
- خود را همواره با افرادی مقایسه می‌کنید که دارای ویژگی‌هایی هستند که شما ندارید.
- تلاشی بیش از اندازه در جهت جبران آنچه که آن را نقص اجتماعی می‌دانید می‌کنید.
انتخاب شریک عاطفی برای افراد منزوی
انتخاب شریک عاطفی که اجتماعی باشد، مزایا و معایب خودش را دارد. این مسئله می‌تواند شما را وادار کند تا اجتماعی شوید. در نهایت نیز ممکن است یاد بگیرید تا احساس راحتی و ارتباط بیشتری کنید. از طرف دیگر، این خطر وجود دارد که به شدت به طرف مقابل وابسته شوید تا او موقعیت‌های اجتماعی را برای شما ساده‌تر کند.
ممکن است از قبل نیز خجالتی‌تر شوید و برای پیشبرد مکالمات و موقعیت‌های اجتماعی، کاملا به شریک خود تکیه کنید. در چنین موقعیتی، انتخاب شریکی که اجتماعی باشد می‌تواند مهر تاییدی بر دیدگاه شما نسبت به خود مبنی بر عدم کارآمدی اجتماعی خود باشد.
همچنین ممکن است جذب افرادی شبیه به خود شوید. نسبت به افرادی که همچون شما گرفتار طرحواره طرد اجتماعی شده‌اند احساس زیادی دارید. شما می‌توانید با این احساس تفاوت به یکدیگر تکیه کنید. در جلسات مشاوره قبل از ازدواج می‌توانید پاسخ تمام انتظارات خود را پیدا کنید.
مراجع:«دوست دخترم نیز یک طرد شده بود. از آن آدم‌های اهل هنر بود که همیشه سیاه می‌پوشید و نقاشی‌های عجیب و غریب می‌کشید. زمانی که با هم بودیم، به افراد دیگر می‌خندیدیم. به حال افرادی که به شکل خسته‌کننده‌ای عادی بودند تاسف می‌خوردیم.»
چنین شریکی می‌تواند تسلی‌دهنده حس تمایز در شما شود تا شما این منحصر به فرد بودن را ارزشمند بدانید. به جای احساس تنهایی و تفاوت، می‌توانید احساس با هم بودن و متفاوت بودن داشته باشید؛ این حس که هر دوی شما بهتر از افراد معمولی هستید.
درمان طرحواره انزوای اجتماعی
برای درمان طرحواره‌ها باید به متخصصی مراجعه کنید که با متد طرحواره درمانی آشنا باشد و سابقه کار موجهی داشته باشد. در جلسات مشاوره روانشناسی با جناب دکتر حامد توکلی می‌توانید با طرحواره‌ها و تله‌های ذهنی خود آشنا شوید و مراحل درمان را با آسودگی خاطر طی کنید. در این بخش مراحل درمان را آورده‌ایم:
- طرحواره انزوای اجتماعی کودکی خود را درک کنید.کودک گوشه‌گیر درون خود را احساس کنید.
- فهرستی از موقعیت‌های اجتماعی که در آنها احساس اضطراب و ناراحتی می‌کنید تهیه کنید.
- فهرستی از جمع‌ها و گروه‌هایی که از آنان دوری می‌کنید تهیه کنید.
- فهرست راه‌هایی را که از طریق آنها دست به ضد حمله می‌زنید یا بیش از حد به جبران می‌پردازید تهیه کنید.
- با استفاده از چهار مرحله قبل، فهرستی از ویژگی‌های خود تهیه کنید که باعث می‌شوند احساس بیگانگی، آسیب‌پذیری یا بی‌ارزشی داشته باشید.
- اگر متقاعد شده‌اید که نقص شما حقیقت دارد، مراحلی را که از طریق آنها می‌توانید بر آن عیب غلبه کنید، بنویسید. با استفاده از این طرح تغییر، به آرامی پیشروی کنید.
- کمبود‌هایی را که نمی‌توانید تغییر دهید، دوباره ارزش گذاری کنید.
- برای هر یک از نقایص و کمبود‌هایتان کارت نویسی کنید.
- زنجیره‌ای از گروه‌های اجتماعی و کاری را تشکیل و به تدریج این زنجیره را گسترش دهید.
- تلاش کنید تا در جمع آغازگر کلام باشید.
- در جمع، خودتان باشید.
- از تقلا برای جبران حس ناخوشایندی که دریافت کرده‌اید دست بردارید.
جمع بندی
تهیه این لیست‌ها شما را یک قدم به عینی کردن طرحواره‌تان نزدیک‌تر می‌کند. سفر خروج از از طرحواره انزوای اجتماعی، سفر از تنهایی به سوی ارتباط است. دکتر حامد توکلی با بکارگیری متد طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند تا تله‌های روانی خود را بشناسید، با آن مواجه شوید و سپس آن را کنترل کنید. جهت رزرو جلسات مشاوره تنها کافی‌ست به شماره 09354575872 در واتساپ پیام بدهید. تیم پشتیبانی در 24 ساعت شبانه روز پاسخگوی شما عزیزان هستند.
